Khi cảm xúc cha mẹ dẫn lối: Trẻ học được gì? (Phần 1)

Schoolisting · 2025-01-03T18:52:00+07:00

"Bài vi\\u1ebft này \\u0111\\u01b0\\u1ee3c vi\\u1ebft b\\u1edfi Philip de Ath, Giám \\u0111\\u1ed1c v\\u1eadn hành t\\u1ea1i Schoolisting.Nguy\\u1ec5n Hà Thanh Th\\u1ea3o d\\u1ecbch sang ti\\u1ebfng Vi\\u1ec7t.M\\u1ee5c l\\u1ee5cGi\\u1edbi thi\\u1ec7uCha m\\u1eb9 làm g\\u01b0\\u01a1ng và trí tu\\u1ec7 c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a tr\\u1ebbChi\\u1ebfn l\\u01b0\\u1ee3c hi\\u1ec7u qu\\u1ea3 cho cha m\\u1eb9: làm g\\u01b0\\u01a1ng t\\u1ef1 nh\\u1eadn th\\u1ee9c Ph\\u1ea7n 2Gi\\u1edbi thi\\u1ec7uS\\u1ef1 phát tri\\u1ec3n c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a tr\\u1ebb không ch\\u1ec9 \\u0111\\u01a1n gi\\u1ea3n là k\\u1ebft qu\\u1ea3 c\\u1ee7a nh\\u1eefng tr\\u1ea3i nghi\\u1ec7m tr\\u1ef1c ti\\u1ebfp, mà còn ph\\u1ea3n ánh chính nh\\u1eefng c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a b\\u1ea1n. M\\u1ed7i n\\u1ee5 c\\u01b0\\u1eddi, cái cau mày hay ti\\u1ebfng th\\u1edf dài c\\u1ee7a b\\u1ea1n \\u0111\\u1ec1u tr\\u1edf thành bài h\\u1ecdc vô cùng giá tr\\u1ecb v\\u1ec1 trí tu\\u1ec7 c\\u1ea3m xúc cho con. Khi con quan sát ph\\u1ea3n \\u1ee9ng c\\u1ea3m xúc hàng ngày c\\u1ee7a b\\u1ea1n, nh\\u1eadn th\\u1ee9c và hi\\u1ec3u bi\\u1ebft v\\u1ec1 c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a riêng con c\\u0169ng \\u0111ang d\\u1ea7n hình thành, giúp \\u0111\\u1ecbnh hình cách tr\\u1ebb x\\u1eed lý c\\u1ea3m xúc và m\\u1ed1i quan h\\u1ec7 su\\u1ed1t \\u0111\\u1eddi.Hi\\u1ec3u và qu\\u1ea3n lý c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a chính mình không ch\\u1ec9 giúp b\\u1ea1n tr\\u1edf thành m\\u1ed9t b\\u1eadc cha m\\u1eb9 t\\u1ed1t h\\u01a1n, mà còn là món quà vô giá v\\u1ec1 k\\u1ef9 n\\u0103ng s\\u1ed1ng cho con. Khi b\\u1ea1n th\\u1ec3 hi\\u1ec7n s\\u1ef1 thông minh c\\u1ea3m xúc lành m\\u1ea1nh, b\\u1ea1n \\u0111ang giúp con phát tri\\u1ec3n nh\\u1eefng kh\\u1ea3 n\\u0103ng thi\\u1ebft y\\u1ebfu s\\u1ebd h\\u1eefu ích cho con sau nh\\u1eefng n\\u0103m tháng \\u0111\\u1ea7u \\u0111\\u1eddi, t\\u1eeb xây d\\u1ef1ng tình b\\u1ea1n ý ngh\\u0129a \\u0111\\u1ebfn \\u0111\\u01b0\\u01a1ng \\u0111\\u1ea7u v\\u1edbi nh\\u1eefng thách th\\u1ee9c trong t\\u01b0\\u01a1ng lai v\\u1edbi s\\u1ef1 kiên c\\u01b0\\u1eddng. Kh\\u1ea3 n\\u0103ng nh\\u1eadn th\\u1ee9c c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a b\\u1ea1n hôm nay có th\\u1ec3 \\u1ea3nh h\\u01b0\\u1edfng sâu s\\u1eafc \\u0111\\u1ebfn kh\\u1ea3 n\\u0103ng c\\u1ee7a con b\\u1ea1n trong vi\\u1ec7c hi\\u1ec3u và \\u0111i\\u1ec1u ch\\u1ec9nh c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a chúng ngày mai.Bài vi\\u1ebft này s\\u1ebd gi\\u1edbi thi\\u1ec7u nh\\u1eefng chi\\u1ebfn l\\u01b0\\u1ee3c th\\u1ef1c t\\u1ebf \\u0111\\u1ec3 b\\u1ea1n nh\\u1eadn di\\u1ec7n các y\\u1ebfu t\\u1ed1 kích \\u0111\\u1ed9ng c\\u1ea3m xúc, v\\u01b0\\u1ee3t qua nh\\u1eefng kho\\u1ea3nh kh\\u1eafc khó kh\\u0103n m\\u1ed9t cách hi\\u1ec7u qu\\u1ea3 và th\\u1ec3 hi\\u1ec7n s\\u1ef1 \\u0111\\u1ed3ng c\\u1ea3m theo cách mà tr\\u1ebb có th\\u1ec3 hi\\u1ec3u và h\\u1ecdc theo. B\\u1ea1n s\\u1ebd khám phá cách bi\\u1ebfn nh\\u1eefng t\\u01b0\\u01a1ng tác hàng ngày thành c\\u01a1 h\\u1ed9i h\\u1ecdc h\\u1ecfi v\\u1ec1 c\\u1ea3m xúc, tìm hi\\u1ec3u cách nói \\u0111\\u1ec3 công nh\\u1eadn c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a tr\\u1ebb và cách gi\\u1eef bình t\\u0129nh trong nh\\u1eefng tình hu\\u1ed1ng th\\u1eed thách. Nh\\u1eefng công c\\u1ee5 này s\\u1ebd giúp b\\u1ea1n t\\u1ea1o ra m\\u1ed9t môi tr\\u01b0\\u1eddng ch\\u1ea5t l\\u01b0\\u1ee3ng, n\\u01a1i c\\u1ea3 b\\u1ea1n và con có th\\u1ec3 phát tri\\u1ec3n c\\u1ea3m xúc m\\u1ed9t cách lành m\\u1ea1nh.Cha m\\u1eb9 làm g\\u01b0\\u01a1ng và trí tu\\u1ec7 c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a tr\\u1ebbTr\\u1ebb h\\u1ecdc qua quan sát nh\\u01b0 th\\u1ebf nàoTr\\u1ebb nh\\u1ecf r\\u1ea5t hay b\\u1eaft ch\\u01b0\\u1edbc, chúng h\\u1ecdc m\\u1ecdi c\\u1eed ch\\u1ec9, l\\u1eddi nói và ph\\u1ea3n \\u1ee9ng c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a b\\u1ed1 m\\u1eb9 nh\\u01b0 nh\\u1eefng mi\\u1ebfng b\\u1ecdt bi\\u1ec3n. B\\u1ea1n có bao gi\\u1edd \\u0111\\u1ec3 ý con mình b\\u1eaft ch\\u01b0\\u1edbc bi\\u1ec3u c\\u1ea3m trên khuôn m\\u1eb7t c\\u1ee7a b\\u1ea1n, ho\\u1eb7c th\\u1eadm chí l\\u1eb7p l\\u1ea1i m\\u1ed9t câu nói mà b\\u1ea1n th\\u01b0\\u1eddng dùng không? \\u0110ây không ch\\u1ec9 là vi\\u1ec7c b\\u1eaft ch\\u01b0\\u1edbc \\u0111áng yêu, mà còn là cách c\\u01a1 b\\u1ea3n nh\\u1ea5t \\u0111\\u1ec3 con h\\u1ecdc v\\u1ec1 c\\u1ea3m xúc. Khi con th\\u1ea5y b\\u1ea1n ph\\u1ea3n \\u1ee9ng v\\u1edbi tình hu\\u1ed1ng khó ch\\u1ecbu b\\u1eb1ng s\\u1ef1 gi\\u1eadn d\\u1eef, con h\\u1ecdc \\u0111\\u01b0\\u1ee3c r\\u1eb1ng có th\\u1ec3 gi\\u1eadn d\\u1eef \\u0111\\u1ec3 ng\\u01b0\\u1eddi xung quanh bi\\u1ebft con \\u0111ang khó ch\\u1ecbu. Ng\\u01b0\\u1ee3c l\\u1ea1i, n\\u1ebfu con th\\u1ea5y b\\u1ea1n \\u0111\\u1ed1i m\\u1eb7t v\\u1edbi s\\u1ef1 th\\u1ea5t v\\u1ecdng m\\u1ed9t cách bình t\\u0129nh và gi\\u1ea3i quy\\u1ebft v\\u1ea5n \\u0111\\u1ec1, chúng c\\u0169ng s\\u1ebd h\\u1ecdc cách \\u1ee9ng x\\u1eed nh\\u01b0 v\\u1eady.Nghiên c\\u1ee9u cho th\\u1ea5y tr\\u1ebb em t\\u1eeb b\\u1ed1n tháng tu\\u1ed5i có th\\u1ec3 phân bi\\u1ec7t và ph\\u1ea3n \\u1ee9ng v\\u1edbi nh\\u1eefng bi\\u1ec3u hi\\u1ec7n c\\u1ea3m xúc khác nhau. Ph\\u1ea3n \\u1ee9ng c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a b\\u1ea1n trong các ho\\u1ea1t \\u0111\\u1ed9ng hàng ngày là c\\u01a1 h\\u1ed9i h\\u1ecdc h\\u1ecfi cho tr\\u1ebb. Khi b\\u1ea1n bình t\\u0129nh cùng con gi\\u1ea3i m\\u1ed9t trò ch\\u01a1i ghép hình khó, b\\u1ea1n \\u0111ang d\\u1ea1y con v\\u1ec1 s\\u1ef1 kiên trì và ki\\u1ec3m soát c\\u1ea3m xúc. Khi b\\u1ea1n th\\u1ec3 hi\\u1ec7n s\\u1ef1 hào h\\u1ee9ng chân th\\u1eadt tr\\u01b0\\u1edbc tác ph\\u1ea9m ngh\\u1ec7 thu\\u1eadt c\\u1ee7a con, b\\u1ea1n \\u0111ang làm g\\u01b0\\u01a1ng v\\u1ec1 cách th\\u1ec3 hi\\u1ec7n s\\u1ef1 bi\\u1ebft \\u01a1n và ni\\u1ec1m vui. Nh\\u1eefng t\\u01b0\\u01a1ng tác t\\u01b0\\u1edfng ch\\u1eebng nh\\u1ecf bé này nh\\u01b0ng l\\u1ea1i có \\u1ea3nh h\\u01b0\\u1edfng \\u0111áng k\\u1ec3 \\u0111\\u1ebfn s\\u1ef1 phát tri\\u1ec3n c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a con.Ví d\\u1ee5, tình hu\\u1ed1ng con làm \\u0111\\u1ed5 n\\u01b0\\u1edbc trái cây. N\\u1ebfu b\\u1ea1n b\\u1ef1c b\\u1ed9i và la hét, con s\\u1ebd liên k\\u1ebft vi\\u1ec7c làm \\u0111\\u1ed5 n\\u01b0\\u1edbc v\\u1edbi nh\\u1eefng c\\u1ea3m xúc tiêu c\\u1ef1c và có th\\u1ec3 s\\u1ebd ph\\u1ea3n \\u1ee9ng t\\u01b0\\u01a1ng t\\u1ef1 trong t\\u01b0\\u01a1ng lai. \\u0110i\\u1ec1u quan tr\\u1ecdng nh\\u1ea5t là \\u0111\\u1eebng khi\\u1ebfn tr\\u1ebb s\\u1ee3 m\\u1eafc sai l\\u1ea7m vì lo b\\u1ecb la m\\u1eafng hay s\\u1ee3 b\\u1ea1n t\\u1ee9c gi\\u1eadn. Hãy t\\u1ea1o cho tr\\u1ebb c\\u1ea3m giác an toàn \\u0111\\u1ec3 h\\u1ecdc h\\u1ecfi t\\u1eeb nh\\u1eefng sai sót. Khi b\\u1ea1n bình t\\u0129nh ph\\u1ea3n h\\u1ed3i, an \\u1ee7i và giúp con d\\u1ecdn d\\u1eb9p, con s\\u1ebd h\\u1ecdc \\u0111\\u01b0\\u1ee3c bài h\\u1ecdc v\\u1ec1 s\\u1ef1 kiên c\\u01b0\\u1eddng và bi\\u1ebft gi\\u1ea3i quy\\u1ebft s\\u1ef1 c\\u1ed1 m\\u1ed9t cách tích c\\u1ef1c. Con b\\u1ea1n th\\u1eadm chí s\\u1ebd h\\u1ecdc cách t\\u1ef1 d\\u1ecdn d\\u1eb9p (th\\u1eddi gian d\\u1ecdn d\\u1eb9p) m\\u1ed9t cách bình t\\u0129nh khi g\\u1eb7p ph\\u1ea3i tình hu\\u1ed1ng t\\u01b0\\u01a1ng t\\u1ef1 sau này.\\u0110i\\u1ec1u quan tr\\u1ecdng nh\\u1ea5t là s\\u1ef1 nh\\u1ea5t quán và chân th\\u1eadt trong bi\\u1ec3u hi\\u1ec7n c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a b\\u1ea1n. Khi b\\u1ea1n chú ý \\u0111\\u1ebfn ph\\u1ea3n \\u1ee9ng c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a chính mình, b\\u1ea1n \\u0111ang mang l\\u1ea1i cho con nh\\u1eefng bài h\\u1ecdc quý giá \\u0111\\u1ec3 giúp con phát tri\\u1ec3n c\\u1ea3m xúc và các m\\u1ed1i quan h\\u1ec7 xã h\\u1ed9i trong nhi\\u1ec1u n\\u0103m t\\u1edbi.S\\u1ef1 lây lan c\\u1ea3m xúc và tác \\u0111\\u1ed9ng \\u0111\\u1ebfn tr\\u1ebb B\\u1ea1n có bao gi\\u1edd \\u0111\\u1ec3 ý th\\u1ea5y tâm tr\\u1ea1ng c\\u1ee7a con gi\\u1ed1ng nh\\u01b0 t\\u1ea5m g\\u01b0\\u01a1ng ph\\u1ea3n chi\\u1ebfu tâm tr\\u1ea1ng c\\u1ee7a b\\u1ea1n không? Khi b\\u1ea1n c\\u0103ng th\\u1eb3ng, con c\\u0169ng tr\\u1edf nên b\\u1ed3n ch\\u1ed3n, và khi b\\u1ea1n bình t\\u0129nh, c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a con c\\u0169ng \\u1ed5n \\u0111\\u1ecbnh h\\u01a1n. Hi\\u1ec7n t\\u01b0\\u1ee3ng thú v\\u1ecb này \\u0111\\u01b0\\u1ee3c g\\u1ecdi là s\\u1ef1 lây lan c\\u1ea3m xúc (emotional contagion, m\\u1ed9t quá trình vô th\\u1ee9c khi c\\u1ea3m xúc lan truy\\u1ec1n m\\u1ed9t cách t\\u1ef1 nhiên gi\\u1eefa cha m\\u1eb9 và con cái, gi\\u1ed1ng nh\\u01b0 khi m\\u1ed9t ng\\u01b0\\u1eddi ngáp, nh\\u1eefng ng\\u01b0\\u1eddi khác c\\u0169ng s\\u1ebd ngáp theo v\\u1eady. V\\u1edbi tr\\u1ebb, m\\u1ed1i liên k\\u1ebft c\\u1ea3m xúc v\\u1edbi cha m\\u1eb9 \\u0111\\u1eb7c bi\\u1ec7t m\\u1ea1nh m\\u1ebd và \\u0111óng vai trò quan tr\\u1ecdng trong s\\u1ef1 phát tri\\u1ec3n c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a chúng.Hi\\u1ec3u v\\u1ec1 s\\u1ef1 lây lan c\\u1ea3m xúc giúp chúng ta nh\\u1eadn ra t\\u1ea1i sao tr\\u1ebb l\\u1ea1i nh\\u1ea1y c\\u1ea3m v\\u1edbi tr\\u1ea1ng thái c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a ba m\\u1eb9 nh\\u01b0 v\\u1eady. Khi b\\u1ea1n v\\u1ec1 nhà v\\u1edbi n\\u1ed7i lo l\\u1eafng v\\u1ec1 công vi\\u1ec7c, con có th\\u1ec3 \\u0111\\u1ed9t ng\\u1ed9t tr\\u1edf nên qu\\u1ea5n quýt ho\\u1eb7c cáu k\\u1ec9nh mà không hi\\u1ec3u t\\u1ea1i sao. \\u0110i\\u1ec1u này x\\u1ea3y ra là do tr\\u1ebb v\\u1ed1n có th\\u1ec3 n\\u1eafm b\\u1eaft các tín hi\\u1ec7u c\\u1ea3m xúc t\\u1eeb cha m\\u1eb9 thông qua nét m\\u1eb7t, gi\\u1ecdng nói và ngôn ng\\u1eef c\\u01a1 th\\u1ec3. \\u0110\\u1eb7c bi\\u1ec7t v\\u1edbi tr\\u1ebb nh\\u1ecf t\\u1eeb 0-6 tu\\u1ed5i, s\\u1ef1 ph\\u1ea3n chi\\u1ebfu c\\u1ea3m xúc này r\\u1ea5t mãnh li\\u1ec7t vì h\\u1ec7 th\\u1ed1ng \\u0111i\\u1ec1u ch\\u1ec9nh c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a chúng v\\u1eabn \\u0111ang phát tri\\u1ec3n. Tr\\u1ebb ph\\u1ee5 thu\\u1ed9c r\\u1ea5t nhi\\u1ec1u vào tín hi\\u1ec7u c\\u1ea3m xúc t\\u1eeb cha m\\u1eb9 \\u0111\\u1ec3 hi\\u1ec3u và \\u0111i\\u1ec1u h\\u01b0\\u1edbng th\\u1ebf gi\\u1edbi xung quanh.Khoa h\\u1ecdc \\u0111\\u1eb1ng sau s\\u1ef1 lây lan c\\u1ea3m xúc này r\\u1ea5t \\u0111áng kinh ng\\u1ea1c. S\\u1ef1 k\\u1ebft n\\u1ed1i c\\u1ea3m xúc này ho\\u1ea1t \\u0111\\u1ed9ng trên c\\u1ea3 hai c\\u1ea5p \\u0111\\u1ed9 tâm lý và sinh lý. Khi b\\u1ea1n bi\\u1ec3u l\\u1ed9 c\\u1ea3m xúc, não b\\u1ed9 c\\u1ee7a con s\\u1ebd kích ho\\u1ea1t các n\\u01a1 ron ph\\u1ea3n chi\\u1ebfu, khi\\u1ebfn con vô th\\u1ee9c b\\u1eaft ch\\u01b0\\u1edbc tr\\u1ea1ng thái c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a b\\u1ea1n. Ví d\\u1ee5, khi b\\u1ea1n m\\u1ec9m c\\u01b0\\u1eddi chân thành v\\u1edbi con, não b\\u1ed9 c\\u1ee7a con s\\u1ebd t\\u1ef1 \\u0111\\u1ed9ng kích ho\\u1ea1t các ho\\u1ea1t \\u0111\\u1ed9ng th\\u1ea7n kinh liên quan \\u0111\\u1ebfn h\\u1ea1nh phúc, khi\\u1ebfn tr\\u1ebb m\\u1ec9m c\\u01b0\\u1eddi l\\u1ea1i (th\\u1ef1c ra b\\u1ea1n \\u0111ang làm cho b\\u1ed9 não c\\u1ee7a con phát tri\\u1ec3n vì nó t\\u1ea1o ra các k\\u1ebft n\\u1ed1i th\\u1ea7n kinh m\\u1edbi g\\u1ecdi là tính d\\u1ebbo dai th\\u1ea7n kinh, th\\u1eadt là thông minh ph\\u1ea3i không!). Quá trình này khác v\\u1edbi s\\u1ef1 b\\u1eaft ch\\u01b0\\u1edbc có ý th\\u1ee9c, vì nó di\\u1ec5n ra \\u1edf m\\u1ed9t c\\u1ea5p \\u0111\\u1ed9 sâu h\\u01a1n, b\\u1ea3n n\\u0103ng h\\u01a1n. V\\u1ec1 m\\u1eb7t sinh lý, s\\u1ef1 lây lan c\\u1ea3m xúc c\\u0169ng r\\u1ea5t thú v\\u1ecb. Khi b\\u1ea1n tr\\u1ea3i qua c\\u0103ng th\\u1eb3ng, c\\u01a1 th\\u1ec3 b\\u1ea1n s\\u1ebd ti\\u1ebft ra hormone c\\u0103ng th\\u1eb3ng có th\\u1ec3 \\u1ea3nh h\\u01b0\\u1edfng \\u0111\\u1ebfn con thông qua s\\u1ef1 thay \\u0111\\u1ed5i trong c\\u1eed ch\\u1ec9, gi\\u1ecdng nói và hành vi t\\u1ed5ng th\\u1ec3. Nh\\u1ecbp tim nhanh, h\\u01a1i th\\u1edf g\\u1ea5p gáp hay c\\u01a1 b\\u1eafp c\\u0103ng c\\u1ee9ng c\\u1ee7a b\\u1ea1n g\\u1eedi \\u0111i tín hi\\u1ec7u mà c\\u01a1 th\\u1ec3 c\\u1ee7a con s\\u1ebd ph\\u1ea3n \\u1ee9ng theo m\\u1ed9t cách b\\u1ea3n n\\u0103ng, th\\u01b0\\u1eddng d\\u1eabn \\u0111\\u1ebfn các ph\\u1ea3n \\u1ee9ng t\\u01b0\\u01a1ng t\\u1ef1.Khái ni\\u1ec7m này giúp b\\u1ea1n thêm hi\\u1ec3u rõ t\\u1ea7m quan tr\\u1ecdng c\\u1ee7a vi\\u1ec7c qu\\u1ea3n lý c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a chính mình. Tuy nhiên, \\u0111i\\u1ec1u này không có ngh\\u0129a là b\\u1ea1n ph\\u1ea3i kìm nén c\\u1ea3m xúc, mà hãy chú ý \\u0111\\u1ebfn cách b\\u1ea1n th\\u1ec3 hi\\u1ec7n chúng và làm m\\u1eabu cách \\u0111i\\u1ec1u ch\\u1ec9nh c\\u1ea3m xúc m\\u1ed9t cách lành m\\u1ea1nh.L\\u1ee3i ích lâu dài khi cha m\\u1eb9 làm m\\u1eabu v\\u1ec1 c\\u1ea3m xúcKhi b\\u1ea1n luôn th\\u1ec3 hi\\u1ec7n trí tu\\u1ec7 c\\u1ea3m xúc lành m\\u1ea1nh, b\\u1ea1n \\u0111ang xây d\\u1ef1ng n\\u1ec1n t\\u1ea3ng v\\u1eefng ch\\u1eafc cho s\\u1ee9c kh\\u1ecfe c\\u1ea3m xúc su\\u1ed1t \\u0111\\u1eddi c\\u1ee7a con. Nghiên c\\u1ee9u cho th\\u1ea5y cha m\\u1eb9 và môi tr\\u01b0\\u1eddng gia \\u0111ình \\u0111óng vai trò là hình m\\u1eabu cho tr\\u1ebb, có th\\u1ec3 giúp tr\\u1ebb phát huy kh\\u1ea3 n\\u0103ng nh\\u1eadn di\\u1ec7n và \\u0111i\\u1ec1u ch\\u1ec9nh c\\u1ea3m xúc, ho\\u1eb7c ng\\u01b0\\u1ee3c l\\u1ea1i, c\\u1ea3n tr\\u1edf quá trình này.M\\u1ed9t trong nh\\u1eefng l\\u1ee3i ích l\\u1edbn nh\\u1ea5t là giúp tr\\u1ebb phát tri\\u1ec3n k\\u1ef9 n\\u0103ng ki\\u1ec3m soát c\\u1ea3m xúc. Ch\\u1eb3ng h\\u1ea1n, khi \\u0111\\u1ee9a con ba tu\\u1ed5i c\\u1ee7a b\\u1ea1n th\\u1ea5y b\\u1ea1n hít th\\u1edf sâu trong lúc c\\u0103ng th\\u1eb3ng, con h\\u1ecdc \\u0111\\u01b0\\u1ee3c cách ph\\u1ea3n \\u1ee9ng h\\u1eefu ích \\u0111\\u1ec3 có có th\\u1ec3 áp d\\u1ee5ng trong nh\\u1eefng tình hu\\u1ed1ng th\\u1eed thách c\\u1ee7a chính mình. Tr\\u1ebb \\u0111\\u01b0\\u1ee3c cha m\\u1eb9 làm g\\u01b0\\u01a1ng c\\u1ea3m xúc tích c\\u1ef1c th\\u01b0\\u1eddng phát tri\\u1ec3n kh\\u1ea3 n\\u0103ng th\\u1ea5u c\\u1ea3m và nh\\u1eadn th\\u1ee9c xã h\\u1ed9i t\\u1ed1t h\\u01a1n. Tr\\u1ebb nh\\u1ea1y c\\u1ea3m h\\u01a1n v\\u1edbi c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a ng\\u01b0\\u1eddi khác và phát tri\\u1ec3n k\\u1ef9 n\\u0103ng k\\u1ebft b\\u1ea1n t\\u1ed1t h\\u01a1n. L\\u1ee3i ích c\\u0169ng tác \\u0111\\u1ed9ng \\u0111\\u1ebfn k\\u1ebft qu\\u1ea3 h\\u1ecdc t\\u1eadp c\\u1ee7a tr\\u1ebb. Nghiên c\\u1ee9u cho th\\u1ea5y kh\\u1ea3 n\\u0103ng \\u0111i\\u1ec1u ch\\u1ec9nh c\\u1ea3m xúc \\u1edf tr\\u1ebb liên quan m\\u1eadt thi\\u1ebft \\u0111\\u1ebfn m\\u1ee9c \\u0111\\u1ed9 s\\u1eb5n sàng trong h\\u1ecdc t\\u1eadp và thành tích h\\u1ecdc t\\u1eadp c\\u1ee7a tr\\u1ebb.H\\u01a1n n\\u1eefa, tr\\u1ebb c\\u0169ng phát tri\\u1ec3n lòng t\\u1ef1 tr\\u1ecdng m\\u1ea1nh m\\u1ebd và xây d\\u1ef1ng hình \\u1ea3nh b\\u1ea3n thân tích c\\u1ef1c h\\u01a1n. Khi cha m\\u1eb9 làm g\\u01b0\\u01a1ng trong vi\\u1ec7c ch\\u1ea5p nh\\u1eadn b\\u1ea3n thân và trung th\\u1ef1c v\\u1edbi c\\u1ea3m xúc, tr\\u1ebb h\\u1ecdc cách \\u0111ón nh\\u1eadn (và chia s\\u1ebb) c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a mình mà không c\\u1ea3m th\\u1ea5y x\\u1ea5u h\\u1ed5 hay s\\u1ee3 b\\u1ecb phán xét. S\\u1ef1 ch\\u1ea5p nh\\u1eadn này \\u0111\\u1eb7c bi\\u1ec7t quan tr\\u1ecdng trong nh\\u1eefng n\\u0103m \\u0111\\u1ea7u \\u0111\\u1eddi khi tr\\u1ebb \\u0111ang hình thành nh\\u1eefng ni\\u1ec1m tin c\\u01a1 b\\u1ea3n (b\\u1ea3n s\\u1eafc) v\\u1ec1 b\\u1ea3n thân và kh\\u1ea3 n\\u0103ng c\\u1ee7a mình.Có l\\u1ebd \\u0111i\\u1ec1u quan tr\\u1ecdng nh\\u1ea5t là làm g\\u01b0\\u01a1ng hi\\u1ec7n c\\u1ea3m xúc giúp xây d\\u1ef1ng s\\u1ef1 g\\u1eafn k\\u1ebft b\\u1ec1n ch\\u1eb7t gi\\u1eefa cha m\\u1eb9 và con cái. N\\u1ec1n t\\u1ea3ng v\\u1eefng ch\\u1eafc này giúp tr\\u1ebb t\\u1ef1 tin khám phá th\\u1ebf gi\\u1edbi khi bi\\u1ebft r\\u1eb1ng b\\u1ea3n thân luôn có m\\u1ed9t b\\u1ebfn \\u0111\\u1ed7 bình yên \\u0111\\u1ec3 tr\\u1edf v\\u1ec1.Nh\\u1eefng l\\u1ee3i ích này t\\u1ea1o thành m\\u1ed9t vòng tròn tích c\\u1ef1c, lan t\\u1ecfa \\u0111\\u1ebfn th\\u1ebf h\\u1ec7 ti\\u1ebfp theo (cháu c\\u1ee7a b\\u1ea1n). Tr\\u1ebb \\u0111\\u01b0\\u1ee3c cha m\\u1eb9 làm g\\u01b0\\u01a1ng c\\u1ea3m xúc tích c\\u1ef1c th\\u01b0\\u1eddng tr\\u1edf thành nh\\u1eefng b\\u1eadc cha m\\u1eb9 giàu trí tu\\u1ec7 c\\u1ea3m xúc, t\\u1ea1o nên di s\\u1ea3n v\\u1ec1 s\\u1ee9c kh\\u1ecfe c\\u1ea3m xúc b\\u1ec1n v\\u1eefng cho các th\\u1ebf h\\u1ec7 t\\u01b0\\u01a1ng lai.Chi\\u1ebfn l\\u01b0\\u1ee3c hi\\u1ec7u qu\\u1ea3 cho cha m\\u1eb9: làm g\\u01b0\\u01a1ng t\\u1ef1 nh\\u1eadn th\\u1ee9cNh\\u1eadn bi\\u1ebft c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a chính b\\u1ea1nHi\\u1ec3u \\u0111\\u01b0\\u1ee3c nh\\u1eefng ph\\u1ea3n \\u1ee9ng c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a b\\u1ea3n thân khi làm cha m\\u1eb9 c\\u0169ng gi\\u1ed1ng nh\\u01b0 b\\u1ea1n \\u0111ang có trong tay m\\u1ed9t b\\u1ea3n \\u0111\\u1ed3 h\\u01b0\\u1edbng d\\u1eabn \\u0111\\u1ec3 nuôi d\\u1ea1y con t\\u1ed1t h\\u01a1n. Khi b\\u1ea1n nh\\u1eadn th\\u1ee9c \\u0111\\u01b0\\u1ee3c nh\\u1eefng y\\u1ebfu t\\u1ed1 kích thích c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a mình, b\\u1ea1n s\\u1ebd d\\u1ec5 dàng ph\\u1ea3n \\u1ee9ng c\\u1ea9n tr\\u1ecdng và th\\u1ea5u \\u0111áo v\\u1edbi nhu c\\u1ea7u c\\u1ee7a con, thay vì ph\\u1ea3n \\u1ee9ng v\\u1ed9i vã.Hãy th\\u1eed nh\\u1edb l\\u1ea1i l\\u1ea7n g\\u1ea7n nh\\u1ea5t khi con qu\\u1ea5y khóc \\u1edf siêu th\\u1ecb. B\\u1ea1n có c\\u1ea3m th\\u1ea5y x\\u1ea5u h\\u1ed5, b\\u1ef1c b\\u1ed9i, ho\\u1eb7c áp l\\u1ef1c không? Nh\\u1eefng c\\u1ea3m xúc này hoàn toàn bình th\\u01b0\\u1eddng, nh\\u01b0ng nh\\u1eadn ra chúng là b\\u01b0\\u1edbc \\u0111\\u1ea7u tiên \\u0111\\u1ec3 b\\u1ea1n qu\\u1ea3n lý chúng hi\\u1ec7u qu\\u1ea3. Khi hi\\u1ec3u \\u0111\\u01b0\\u1ee3c nh\\u1eefng y\\u1ebfu t\\u1ed1 kích ho\\u1ea1t c\\u1ea3m xúc, b\\u1ea1n có th\\u1ec3 t\\u1ef1 chu\\u1ea9n b\\u1ecb cho mình \\u0111\\u1ec3 s\\u1eb5n sàng \\u0111\\u1ed1i m\\u1eb7t v\\u1edbi nh\\u1eefng tình hu\\u1ed1ng khó kh\\u0103n và có ph\\u1ea3n \\u1ee9ng phù h\\u1ee3p theo h\\u01b0\\u1edbng có l\\u1ee3i cho c\\u1ea3 b\\u1ea1n và con.B\\u1ea1n có th\\u1ec3 tham kh\\u1ea3o h\\u01b0\\u1edbng d\\u1eabn d\\u01b0\\u1edbi \\u0111ây \\u0111\\u1ec3 \\u0111i\\u1ec3m qua nh\\u1eefng y\\u1ebfu t\\u1ed1 kích thích c\\u1ea3m xúc và cách ph\\u1ea3n \\u1ee9ng lành m\\u1ea1nh:Tình hu\\u1ed1ng Y\\u1ebfu t\\u1ed1 kích thíchCách ph\\u1ea3n \\u1ee9ngTr\\u1ebb \\u0103n v\\u1ea1 n\\u01a1i công c\\u1ed9ng B\\u1ecb ng\\u01b0\\u1eddi khác \\u0111ánh giáHãy nh\\u1edb r\\u1eb1ng h\\u1ea7u h\\u1ebft các b\\u1eadc ph\\u1ee5 huynh \\u0111\\u1ec1u \\u0111ã tr\\u1ea3i qua \\u0111i\\u1ec1u này, hít th\\u1edf sâu, và t\\u1eadp trung vào nhu c\\u1ea7u c\\u1ee7a con thay vì ph\\u1ea3n \\u1ee9ng c\\u1ee7a ng\\u01b0\\u1eddi xung quanh.Yêu c\\u1ea7u l\\u1eb7p \\u0111i l\\u1eb7p l\\u1ea1i C\\u1ea3m th\\u1ea5y quá t\\u1ea3i b\\u1edfi nh\\u1eefng yêu c\\u1ea7u liên t\\u1ee5c\\u0110\\u1eb7t ra ranh gi\\u1edbi rõ ràng, thi\\u1ebft l\\u1eadp l\\u1ecbch trình \\u0111\\u1ed1i v\\u1edbi nh\\u1eefng yêu c\\u1ea7u, và t\\u1ea1m d\\u1eebng \\u0111\\u1ec3 ngh\\u1ec9 ng\\u01a1i khi có th\\u1ec3.S\\u1ef1 v\\u1ed9i vã vào bu\\u1ed5i sáng Áp l\\u1ef1c th\\u1eddi gian và s\\u1ef1 h\\u1ed7n lo\\u1ea1n Chu\\u1ea9n b\\u1ecb t\\u1eeb t\\u1ed1i hôm tr\\u01b0\\u1edbc, th\\u1ee9c d\\u1eady s\\u1edbm h\\u01a1n và t\\u1ea1o th\\u1eddi gian bi\\u1ec3u tr\\u1ef1c quan cho con - không bao gi\\u1edd khi\\u1ebfn con v\\u1ed9i vã.Kháng c\\u1ef1 gi\\u1edd \\u0111i ng\\u1ee7 M\\u1ec7t m\\u1ecfi và b\\u1ef1c b\\u1ed9i B\\u1eaft \\u0111\\u1ea7u l\\u1ecbch trình \\u0111i ng\\u1ee7 s\\u1edbm h\\u01a1n, duy trì tính nh\\u1ea5t quán và cùng nhau th\\u1ef1c hành các bài t\\u1eadp th\\u01b0 giãn, nh\\u1edb không s\\u1eed d\\u1ee5ng màn hình!Xung \\u0111\\u1ed9t gi\\u1eefa anh ch\\u1ecb em C\\u1ea3m th\\u1ea5y b\\u1ea5t l\\u1ef1c ho\\u1eb7c t\\u1ee9c gi\\u1eadnThi\\u1ebft l\\u1eadp quy t\\u1eafc gia \\u0111ình rõ ràng, d\\u1ea1y k\\u1ef9 n\\u0103ng gi\\u1ea3i quy\\u1ebft xung \\u0111\\u1ed9t và gi\\u1eef thái \\u0111\\u1ed9 trung l\\u1eadp khi hòa gi\\u1ea3i.\\u0110\\u1ec3 áp d\\u1ee5ng nh\\u1eefng cách này, hãy b\\u1eaft \\u0111\\u1ea7u vi\\u1ebft "nh\\u1eadt ký c\\u1ea3m xúc" trong m\\u1ed9t tu\\u1ea7n, ho\\u1eb7c t\\u1ed1t h\\u01a1n n\\u1eefa, lâu h\\u01a1n. L\\u01b0u ý nh\\u1eefng tình hu\\u1ed1ng nào liên t\\u1ee5c kích thích c\\u1ea3m xúc m\\u1ea1nh và nh\\u1eefng c\\u1ea3m xúc này \\u1ea3nh h\\u01b0\\u1edfng nh\\u01b0 th\\u1ebf nào \\u0111\\u1ebfn s\\u1ef1 t\\u01b0\\u01a1ng tác c\\u1ee7a b\\u1ea1n v\\u1edbi con. Ví d\\u1ee5, n\\u1ebfu b\\u1ea1n th\\u1ea5y mình tr\\u1edf nên cáu k\\u1ec9nh \\u0111\\u1eb7c bi\\u1ec7t vào gi\\u1edd \\u0111i ng\\u1ee7, b\\u1ea1n có th\\u1ec3 phát hi\\u1ec7n ra là do s\\u1ef1 m\\u1ec7t m\\u1ecfi c\\u1ee7a chính b\\u1ea1n h\\u01a1n là vì hành vi c\\u1ee7a con.Nh\\u1eadn th\\u1ee9c c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a b\\u1ea3n thân là v\\u1ec1 vi\\u1ec7c th\\u1eeba nh\\u1eadn chúng và l\\u1ef1a ch\\u1ecdn cách ph\\u1ea3n \\u1ee9ng. Khi b\\u1ea1n c\\u1ea3m th\\u1ea5y quá t\\u1ea3i, hãy th\\u1eed nh\\u1eefng vi\\u1ec7c \\u0111\\u01a1n gi\\u1ea3n này: d\\u1eebng l\\u1ea1i, g\\u1ecdi tên c\\u1ea3m xúc (tôi \\u0111ang c\\u1ea3m th\\u1ea5y b\\u1ef1c b\\u1ed9i), xác \\u0111\\u1ecbnh y\\u1ebfu t\\u1ed1 kích thích (con tôi không nghe l\\u1eddi), và ch\\u1ecdn cách ph\\u1ea3n \\u1ee9ng (tôi c\\u1ea7n hít th\\u1edf sâu ba l\\u1ea7n tr\\u01b0\\u1edbc khi nói).Di\\u1ec5n \\u0111\\u1ea1t c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a b\\u1ea1nBa m\\u1eb9 th\\u1ec3 hi\\u1ec7n c\\u1ea3m xúc lành m\\u1ea1nh mang \\u0111\\u1ebfn môi tr\\u01b0\\u1eddng ch\\u1ea5t l\\u01b0\\u1ee3ng \\u0111\\u1ec3 tr\\u1ebb h\\u1ecdc h\\u1ecfi. Khi b\\u1ea1n chia s\\u1ebb c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a mình m\\u1ed9t cách c\\u1edfi m\\u1edf b\\u1eb1ng ngôn ng\\u1eef phù h\\u1ee3p v\\u1edbi tr\\u1ebb, b\\u1ea1n giúp con phát tri\\u1ec3n v\\u1ed1n t\\u1eeb v\\u1ef1ng và s\\u1ef1 hi\\u1ec3u bi\\u1ebft v\\u1ec1 c\\u1ea3m xúc.Tr\\u01b0\\u1edbc h\\u1ebft, hãy b\\u1eaft \\u0111\\u1ea7u s\\u1eed d\\u1ee5ng t\\u1eeb ng\\u1eef \\u0111\\u01a1n gi\\u1ea3n, rõ ràng \\u0111\\u1ec3 mô t\\u1ea3 c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a b\\u1ea1n. Thay vì nói "M\\u1eb9 không sao" khi b\\u1ea1n \\u0111ang th\\u1ef1c s\\u1ef1 c\\u1ea3m th\\u1ea5y b\\u1ef1c b\\u1ed9i, hãy th\\u1eed nói, "M\\u1eb9 \\u0111ang th\\u1ea5y b\\u1ef1c b\\u1ed9i vì m\\u1eb9 không tìm th\\u1ea5y chìa khóa \\u0111âu c\\u1ea3." S\\u1ef1 th\\u1ec3 hi\\u1ec7n chân thành này giúp con hi\\u1ec3u r\\u1eb1ng t\\u1ea5t c\\u1ea3 c\\u1ea3m xúc \\u0111\\u1ec1u bình th\\u01b0\\u1eddng và \\u0111\\u01b0\\u1ee3c ch\\u1ea5p nh\\u1eadn. Khi \\u0111\\u1ed1i m\\u1eb7t v\\u1edbi nh\\u1eefng tình hu\\u1ed1ng khó kh\\u0103n, hãy s\\u1eed d\\u1ee5ng các câu "Tôi c\\u1ea3m th\\u1ea5y" \\u0111\\u1ec3 th\\u1ec3 hi\\u1ec7n c\\u1ea3m xúc c\\u1ee7a b\\u1ea1n mà không kèm s\\u1eafc thái \\u0111\\u1ed5 l\\u1ed7i. Ví d\\u1ee5, thay vì nói "Con \\u0111ang làm m\\u1eb9 t\\u1ee9c gi\\u1eadn", hãy th\\u1eed "M\\u1eb9 c\\u1ea3m th\\u1ea5y b\\u1ef1c b\\u1ed9i khi \\u0111\\u1ed3 ch\\u01a1i v\\u01b0\\u01a1ng vãi kh\\u1eafp sàn nhà vì ai \\u0111ó có th\\u1ec3 b\\u1ecb v\\u1ea5p ngã và b\\u1ecb th\\u01b0\\u01a1ng.D\\u01b0\\u1edbi \\u0111ây là m\\u1ed9t s\\u1ed1 ví d\\u1ee5 v\\u1ec1 cách th\\u1ec3 hi\\u1ec7n c\\u1ea3m xúc phù h\\u1ee3p v\\u1edbi l\\u1ee9a tu\\u1ed5i:\\u0110\\u1ed1i v\\u1edbi tr\\u1ebb t\\u1eadp \\u0111i (1-3 tu\\u1ed5i):"M\\u1eb9 vui khi \\u0111\\u01b0\\u1ee3c ch\\u01a1i cùng con.""M\\u1eb9 bu\\u1ed3n vì m\\u1eb9 b\\u1ecb va vào ngón chân.""M\\u1eb9 r\\u1ea5t ph\\u1ea5n kh\\u1edfi khi \\u0111\\u01b0\\u1ee3c \\u0111i công viên cùng con."\\u0110\\u1ed1i v\\u1edbi tr\\u1ebb m\\u1eabu giáo (3-6 tu\\u1ed5i):"M\\u1eb9 c\\u1ea3m th\\u1ea5y th\\u1ea5t v\\u1ecdng vì bu\\u1ed5i ch\\u01a1i \\u0111ã b\\u1ecb h\\u1ee7y, nh\\u01b0ng chúng ta có th\\u1ec3 \\u0111i vào tu\\u1ea7n sau.""M\\u1eb9 t\\u1ef1 hào v\\u1ec1 con vì con \\u0111ã d\\u1ecdn \\u0111\\u1ed3 ch\\u01a1i r\\u1ea5t ch\\u0103m ch\\u1ec9.""M\\u1eb9 c\\u1ea3m th\\u1ea5y quá t\\u1ea3i khi ph\\u1ea3i làm t\\u1ea5t c\\u1ea3 nh\\u1eefng vi\\u1ec7c này, nh\\u01b0ng hít th\\u1edf sâu giúp m\\u1eb9 bình t\\u0129nh l\\u1ea1i."Hãy nh\\u1edb công nh\\u1eadn c\\u1ea3 nh\\u1eefng c\\u1ea3m xúc tích c\\u1ef1c. Chia s\\u1ebb ni\\u1ec1m vui, s\\u1ef1 ph\\u1ea5n kh\\u1edfi và lòng bi\\u1ebft \\u01a1n m\\u1ed9t cách c\\u1edfi m\\u1edf:"M\\u1eb9 r\\u1ea5t vui khi \\u0111\\u01b0\\u1ee3c \\u0111\\u1ecdc truy\\u1ec7n cùng con.""M\\u1eb9 c\\u1ea3m \\u01a1n con \\u0111ã giúp m\\u1eb9 chu\\u1ea9n b\\u1ecb bàn \\u0103n.""M\\u1eb9 r\\u1ea5t ph\\u1ea5n kh\\u1edfi khi th\\u1ea5y con \\u0111ã h\\u1ecdc \\u0111\\u01b0\\u1ee3c nhi\\u1ec1u \\u0111i\\u1ec1u \\u1edf tr\\u01b0\\u1eddng m\\u1eabu giáo hôm nay."N\\u1ec1n t\\u1ea3ng v\\u1ec1 nh\\u1eadn th\\u1ee9c c\\u1ea3m xúc này s\\u1ebd giúp ích cho s\\u1ef1 phát tri\\u1ec3n và các m\\u1ed1i quan h\\u1ec7 t\\u01b0\\u01a1ng lai c\\u1ee7a con.(Còn ti\\u1ebfp)"

Khi cảm xúc cha mẹ dẫn lối: Trẻ học được gì? (Phần 1)

Bài viết này được viết bởi Philip de Ath, Giám đốc vận hành tại Schoolisting.

Nguyễn Hà Thanh Thảo dịch sang tiếng Việt.

Mục lục

Giới thiệu

Cha mẹ làm gương và trí tuệ cảm xúc của trẻ

Chiến lược hiệu quả cho cha mẹ: làm gương tự nhận thức

Phần 2

Giới thiệu

Sự phát triển cảm xúc của trẻ không chỉ đơn giản là kết quả của những trải nghiệm trực tiếp, mà còn phản ánh chính những cảm xúc của bạn. Mỗi nụ cười, cái cau mày hay tiếng thở dài của bạn đều trở thành bài học vô cùng giá trị về trí tuệ cảm xúc cho con. Khi con quan sát phản ứng cảm xúc hàng ngày của bạn, nhận thức và hiểu biết về cảm xúc của riêng con cũng đang dần hình thành, giúp định hình cách trẻ xử lý cảm xúc và mối quan hệ suốt đời.

Hiểu và quản lý cảm xúc của chính mình không chỉ giúp bạn trở thành một bậc cha mẹ tốt hơn, mà còn là món quà vô giá về kỹ năng sống cho con. Khi bạn thể hiện sự thông minh cảm xúc lành mạnh, bạn đang giúp con phát triển những khả năng thiết yếu sẽ hữu ích cho con sau những năm tháng đầu đời, từ xây dựng tình bạn ý nghĩa đến đương đầu với những thách thức trong tương lai với sự kiên cường. Khả năng nhận thức cảm xúc của bạn hôm nay có thể ảnh hưởng sâu sắc đến khả năng của con bạn trong việc hiểu và điều chỉnh cảm xúc của chúng ngày mai.

Bài viết này sẽ giới thiệu những chiến lược thực tế để bạn nhận diện các yếu tố kích động cảm xúc, vượt qua những khoảnh khắc khó khăn một cách hiệu quả và thể hiện sự đồng cảm theo cách mà trẻ có thể hiểu và học theo. Bạn sẽ khám phá cách biến những tương tác hàng ngày thành cơ hội học hỏi về cảm xúc, tìm hiểu cách nói để công nhận cảm xúc của trẻ và cách giữ bình tĩnh trong những tình huống thử thách. Những công cụ này sẽ giúp bạn tạo ra một môi trường chất lượng, nơi cả bạn và con có thể phát triển cảm xúc một cách lành mạnh.

Cha mẹ làm gương và trí tuệ cảm xúc của trẻ

Trẻ học qua quan sát như thế nào

Trẻ nhỏ rất hay bắt chước, chúng học mọi cử chỉ, lời nói và phản ứng cảm xúc của bố mẹ như những miếng bọt biển. Bạn có bao giờ để ý con mình bắt chước biểu cảm trên khuôn mặt của bạn, hoặc thậm chí lặp lại một câu nói mà bạn thường dùng không? Đây không chỉ là việc bắt chước đáng yêu, mà còn là cách cơ bản nhất để con học về cảm xúc. Khi con thấy bạn phản ứng với tình huống khó chịu bằng sự giận dữ, con học được rằng có thể giận dữ để người xung quanh biết con đang khó chịu. Ngược lại, nếu con thấy bạn đối mặt với sự thất vọng một cách bình tĩnh và giải quyết vấn đề, chúng cũng sẽ học cách ứng xử như vậy.

Nghiên cứu cho thấy trẻ em từ bốn tháng tuổi có thể phân biệt và phản ứng với những biểu hiện cảm xúc khác nhau. Phản ứng cảm xúc của bạn trong các hoạt động hàng ngày là cơ hội học hỏi cho trẻ. Khi bạn bình tĩnh cùng con giải một trò chơi ghép hình khó, bạn đang dạy con về sự kiên trì và kiểm soát cảm xúc. Khi bạn thể hiện sự hào hứng chân thật trước tác phẩm nghệ thuật của con, bạn đang làm gương về cách thể hiện sự biết ơn và niềm vui. Những tương tác tưởng chừng nhỏ bé này nhưng lại có ảnh hưởng đáng kể đến sự phát triển cảm xúc của con.

Ví dụ, tình huống con làm đổ nước trái cây. Nếu bạn bực bội và la hét, con sẽ liên kết việc làm đổ nước với những cảm xúc tiêu cực và có thể sẽ phản ứng tương tự trong tương lai. Điều quan trọng nhất là đừng khiến trẻ sợ mắc sai lầm vì lo bị la mắng hay sợ bạn tức giận. Hãy tạo cho trẻ cảm giác an toàn để học hỏi từ những sai sót. Khi bạn bình tĩnh phản hồi, an ủi và giúp con dọn dẹp, con sẽ học được bài học về sự kiên cường và biết giải quyết sự cố một cách tích cực. Con bạn thậm chí sẽ học cách tự dọn dẹp (thời gian dọn dẹp) một cách bình tĩnh khi gặp phải tình huống tương tự sau này.

Điều quan trọng nhất là sự nhất quán và chân thật trong biểu hiện cảm xúc của bạn. Khi bạn chú ý đến phản ứng cảm xúc của chính mình, bạn đang mang lại cho con những bài học quý giá để giúp con phát triển cảm xúc và các mối quan hệ xã hội trong nhiều năm tới.

Sự lây lan cảm xúc và tác động đến trẻ

Bạn có bao giờ để ý thấy tâm trạng của con giống như tấm gương phản chiếu tâm trạng của bạn không? Khi bạn căng thẳng, con cũng trở nên bồn chồn, và khi bạn bình tĩnh, cảm xúc của con cũng ổn định hơn. Hiện tượng thú vị này được gọi là sự lây lan cảm xúc (emotional contagion, một quá trình vô thức khi cảm xúc lan truyền một cách tự nhiên giữa cha mẹ và con cái, giống như khi một người ngáp, những người khác cũng sẽ ngáp theo vậy. Với trẻ, mối liên kết cảm xúc với cha mẹ đặc biệt mạnh mẽ và đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển cảm xúc của chúng.

Hiểu về sự lây lan cảm xúc giúp chúng ta nhận ra tại sao trẻ lại nhạy cảm với trạng thái cảm xúc của ba mẹ như vậy. Khi bạn về nhà với nỗi lo lắng về công việc, con có thể đột ngột trở nên quấn quýt hoặc cáu kỉnh mà không hiểu tại sao. Điều này xảy ra là do trẻ vốn có thể nắm bắt các tín hiệu cảm xúc từ cha mẹ thông qua nét mặt, giọng nói và ngôn ngữ cơ thể. Đặc biệt với trẻ nhỏ từ 0-6 tuổi, sự phản chiếu cảm xúc này rất mãnh liệt vì hệ thống điều chỉnh cảm xúc của chúng vẫn đang phát triển. Trẻ phụ thuộc rất nhiều vào tín hiệu cảm xúc từ cha mẹ để hiểu và điều hướng thế giới xung quanh.

Khoa học đằng sau sự lây lan cảm xúc này rất đáng kinh ngạc. Sự kết nối cảm xúc này hoạt động trên cả hai cấp độ tâm lý và sinh lý. Khi bạn biểu lộ cảm xúc, não bộ của con sẽ kích hoạt các nơ ron phản chiếu, khiến con vô thức bắt chước trạng thái cảm xúc của bạn. Ví dụ, khi bạn mỉm cười chân thành với con, não bộ của con sẽ tự động kích hoạt các hoạt động thần kinh liên quan đến hạnh phúc, khiến trẻ mỉm cười lại (thực ra bạn đang làm cho bộ não của con phát triển vì nó tạo ra các kết nối thần kinh mới gọi là tính dẻo dai thần kinh, thật là thông minh phải không!). Quá trình này khác với sự bắt chước có ý thức, vì nó diễn ra ở một cấp độ sâu hơn, bản năng hơn. Về mặt sinh lý, sự lây lan cảm xúc cũng rất thú vị. Khi bạn trải qua căng thẳng, cơ thể bạn sẽ tiết ra hormone căng thẳng có thể ảnh hưởng đến con thông qua sự thay đổi trong cử chỉ, giọng nói và hành vi tổng thể. Nhịp tim nhanh, hơi thở gấp gáp hay cơ bắp căng cứng của bạn gửi đi tín hiệu mà cơ thể của con sẽ phản ứng theo một cách bản năng, thường dẫn đến các phản ứng tương tự.

Khái niệm này giúp bạn thêm hiểu rõ tầm quan trọng của việc quản lý cảm xúc của chính mình. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là bạn phải kìm nén cảm xúc, mà hãy chú ý đến cách bạn thể hiện chúng và làm mẫu cách điều chỉnh cảm xúc một cách lành mạnh.

0fd57118 dd10 4af1 b2de d3f495de4136

Lợi ích lâu dài khi cha mẹ làm mẫu về cảm xúc

Khi bạn luôn thể hiện trí tuệ cảm xúc lành mạnh, bạn đang xây dựng nền tảng vững chắc cho sức khỏe cảm xúc suốt đời của con. Nghiên cứu cho thấy cha mẹ và môi trường gia đình đóng vai trò là hình mẫu cho trẻ, có thể giúp trẻ phát huy khả năng nhận diện và điều chỉnh cảm xúc, hoặc ngược lại, cản trở quá trình này.

Một trong những lợi ích lớn nhất là giúp trẻ phát triển kỹ năng kiểm soát cảm xúc. Chẳng hạn, khi đứa con ba tuổi của bạn thấy bạn hít thở sâu trong lúc căng thẳng, con học được cách phản ứng hữu ích để có có thể áp dụng trong những tình huống thử thách của chính mình.

Trẻ được cha mẹ làm gương cảm xúc tích cực thường phát triển khả năng thấu cảm và nhận thức xã hội tốt hơn. Trẻ nhạy cảm hơn với cảm xúc của người khác và phát triển kỹ năng kết bạn tốt hơn. Lợi ích cũng tác động đến kết quả học tập của trẻ. Nghiên cứu cho thấy khả năng điều chỉnh cảm xúc ở trẻ liên quan mật thiết đến mức độ sẵn sàng trong học tập và thành tích học tập của trẻ.

Hơn nữa, trẻ cũng phát triển lòng tự trọng mạnh mẽ và xây dựng hình ảnh bản thân tích cực hơn. Khi cha mẹ làm gương trong việc chấp nhận bản thân và trung thực với cảm xúc, trẻ học cách đón nhận (và chia sẻ) cảm xúc của mình mà không cảm thấy xấu hổ hay sợ bị phán xét. Sự chấp nhận này đặc biệt quan trọng trong những năm đầu đời khi trẻ đang hình thành những niềm tin cơ bản (bản sắc) về bản thân và khả năng của mình.

Có lẽ điều quan trọng nhất là làm gương hiện cảm xúc giúp xây dựng sự gắn kết bền chặt giữa cha mẹ và con cái. Nền tảng vững chắc này giúp trẻ tự tin khám phá thế giới khi biết rằng bản thân luôn có một bến đỗ bình yên để trở về.

Những lợi ích này tạo thành một vòng tròn tích cực, lan tỏa đến thế hệ tiếp theo (cháu của bạn). Trẻ được cha mẹ làm gương cảm xúc tích cực thường trở thành những bậc cha mẹ giàu trí tuệ cảm xúc, tạo nên di sản về sức khỏe cảm xúc bền vững cho các thế hệ tương lai.

Chiến lược hiệu quả cho cha mẹ: làm gương tự nhận thức

Nhận biết cảm xúc của chính bạn

Hiểu được những phản ứng cảm xúc của bản thân khi làm cha mẹ cũng giống như bạn đang có trong tay một bản đồ hướng dẫn để nuôi dạy con tốt hơn. Khi bạn nhận thức được những yếu tố kích thích cảm xúc của mình, bạn sẽ dễ dàng phản ứng cẩn trọng và thấu đáo với nhu cầu của con, thay vì phản ứng vội vã.

Hãy thử nhớ lại lần gần nhất khi con quấy khóc ở siêu thị. Bạn có cảm thấy xấu hổ, bực bội, hoặc áp lực không? Những cảm xúc này hoàn toàn bình thường, nhưng nhận ra chúng là bước đầu tiên để bạn quản lý chúng hiệu quả. Khi hiểu được những yếu tố kích hoạt cảm xúc, bạn có thể tự chuẩn bị cho mình để sẵn sàng đối mặt với những tình huống khó khăn và có phản ứng phù hợp theo hướng có lợi cho cả bạn và con.

Bạn có thể tham khảo hướng dẫn dưới đây để điểm qua những yếu tố kích thích cảm xúc và cách phản ứng lành mạnh:

Tình huống	Yếu tố kích thích	Cách phản ứng
Trẻ ăn vạ nơi công cộng	Bị người khác đánh giá	Hãy nhớ rằng hầu hết các bậc phụ huynh đều đã trải qua điều này, hít thở sâu, và tập trung vào nhu cầu của con thay vì phản ứng của người xung quanh.
Yêu cầu lặp đi lặp lại	Cảm thấy quá tải bởi những yêu cầu liên tục	Đặt ra ranh giới rõ ràng, thiết lập lịch trình đối với những yêu cầu, và tạm dừng để nghỉ ngơi khi có thể.
Sự vội vã vào buổi sáng	Áp lực thời gian và sự hỗn loạn	Chuẩn bị từ tối hôm trước, thức dậy sớm hơn và tạo thời gian biểu trực quan cho con - không bao giờ khiến con vội vã.
Kháng cự giờ đi ngủ	Mệt mỏi và bực bội	Bắt đầu lịch trình đi ngủ sớm hơn, duy trì tính nhất quán và cùng nhau thực hành các bài tập thư giãn, nhớ không sử dụng màn hình!
Xung đột giữa anh chị em	Cảm thấy bất lực hoặc tức giận	Thiết lập quy tắc gia đình rõ ràng, dạy kỹ năng giải quyết xung đột và giữ thái độ trung lập khi hòa giải.

Để áp dụng những cách này, hãy bắt đầu viết "nhật ký cảm xúc" trong một tuần, hoặc tốt hơn nữa, lâu hơn. Lưu ý những tình huống nào liên tục kích thích cảm xúc mạnh và những cảm xúc này ảnh hưởng như thế nào đến sự tương tác của bạn với con. Ví dụ, nếu bạn thấy mình trở nên cáu kỉnh đặc biệt vào giờ đi ngủ, bạn có thể phát hiện ra là do sự mệt mỏi của chính bạn hơn là vì hành vi của con.

Nhận thức cảm xúc của bản thân là về việc thừa nhận chúng và lựa chọn cách phản ứng. Khi bạn cảm thấy quá tải, hãy thử những việc đơn giản này: dừng lại, gọi tên cảm xúc (tôi đang cảm thấy bực bội), xác định yếu tố kích thích (con tôi không nghe lời), và chọn cách phản ứng (tôi cần hít thở sâu ba lần trước khi nói).

9adb0e69 8503 4356 bd68 d205fe9d26bb

Diễn đạt cảm xúc của bạn

Ba mẹ thể hiện cảm xúc lành mạnh mang đến môi trường chất lượng để trẻ học hỏi. Khi bạn chia sẻ cảm xúc của mình một cách cởi mở bằng ngôn ngữ phù hợp với trẻ, bạn giúp con phát triển vốn từ vựng và sự hiểu biết về cảm xúc.

Trước hết, hãy bắt đầu sử dụng từ ngữ đơn giản, rõ ràng để mô tả cảm xúc của bạn. Thay vì nói "Mẹ không sao" khi bạn đang thực sự cảm thấy bực bội, hãy thử nói, "Mẹ đang thấy bực bội vì mẹ không tìm thấy chìa khóa đâu cả." Sự thể hiện chân thành này giúp con hiểu rằng tất cả cảm xúc đều bình thường và được chấp nhận. Khi đối mặt với những tình huống khó khăn, hãy sử dụng các câu "Tôi cảm thấy" để thể hiện cảm xúc của bạn mà không kèm sắc thái đổ lỗi. Ví dụ, thay vì nói "Con đang làm mẹ tức giận", hãy thử "Mẹ cảm thấy bực bội khi đồ chơi vương vãi khắp sàn nhà vì ai đó có thể bị vấp ngã và bị thương.

Dưới đây là một số ví dụ về cách thể hiện cảm xúc phù hợp với lứa tuổi:

Đối với trẻ tập đi (1-3 tuổi):

"Mẹ vui khi được chơi cùng con."
"Mẹ buồn vì mẹ bị va vào ngón chân."
"Mẹ rất phấn khởi khi được đi công viên cùng con."

Đối với trẻ mẫu giáo (3-6 tuổi):

"Mẹ cảm thấy thất vọng vì buổi chơi đã bị hủy, nhưng chúng ta có thể đi vào tuần sau."
"Mẹ tự hào về con vì con đã dọn đồ chơi rất chăm chỉ."
"Mẹ cảm thấy quá tải khi phải làm tất cả những việc này, nhưng hít thở sâu giúp mẹ bình tĩnh lại."

Hãy nhớ công nhận cả những cảm xúc tích cực. Chia sẻ niềm vui, sự phấn khởi và lòng biết ơn một cách cởi mở:

"Mẹ rất vui khi được đọc truyện cùng con."
"Mẹ cảm ơn con đã giúp mẹ chuẩn bị bàn ăn."
"Mẹ rất phấn khởi khi thấy con đã học được nhiều điều ở trường mẫu giáo hôm nay."

Nền tảng về nhận thức cảm xúc này sẽ giúp ích cho sự phát triển và các mối quan hệ tương lai của con.

(Còn tiếp)